Je denkt er waarschijnlijk niet elke dag bij na, maar je maakt er waarschijnlijk wel elke dag gebruik van: het QWERTY-toetsenbord. Of het nu op je telefoon, smartphone, pc of tablet is, de QWERTY-indeling is overal aanwezig. Is dit de slimste en meest effectieve manier van werken? Of zijn er betere toetsenbordoplossingen te vinden?
De oorsprong van QWERTY
Op je toetsenbord zie je een gedeelte met letters en een gedeelte met getallen. Ook heb je een spatiebalk en andere handige toetsen, zoals Enter en speciale tekens. De allereerste zes letters van elk toetsenbord bepalen de naam. In het geval van de meeste toetsenborden zijn de eerste zes letters de Q, W, E, R, T, en de Y. Je begrijpt hierdoor gelijk waarom wij dit toetsenbord het QWERTY-toetsenbord noemen.
De (beperkte) werking van de typemachine bepaalde eigenlijk onze huidige toetsenbordindeling. / Bron: Kaz, Pixabay
Het ontstaan van de QWERTY-indeling
In de tijd dat we nog geen computers hadden maar wel sneller (en in sommige gevallen netter en officiëler ogender) wilden schrijven, werd vooral de typemachine veel gebruikt. De typemachine had echter als nadeel dat je niet te snel twee letters achter elkaar kon typen. Elke letter werd namelijk op het papier gedrukt met een klein hamertje. Typte je te snel, dan raakten de hamertjes elkaar. Om dit te voorkomen werd de indeling van het toetsenbord veranderd. In 1873 werd de definitieve indeling in gebruik genomen.
Buiten QWERTY werden nog enkele andere toetsenborden bedacht, zoals een zogenaamd wetenschappelijk toetsenbord DHIATENSOR, de Ideal-indeling, en Dvorak.
De indeling van QWERTY
In 1868:
- A E I . ? Y U O ,
- B C D F G H J K L M
- Z X W V T S R Q P N
De telefoon heeft een ABC-indeling of een alfabetische indeling. Je typt hier over het algemeen niet veel op. / Bron: Blickpixel, Pixabay
In 1873, vlak voor de invoering van de definitieve indeling:
- Q W E . T Y I U O P
- Z S D F G H J K L M
- A X & C V B N ? ; R
De huidige letters op het QWERTY-toetsenbord staan hieronder in volgorde van rij 1, 2 en 3:
- Q W E R T Y U I O P
- A S D F G H J K L
- Z X C V B N M
De laatste wijziging werd gedaan zodat je het woord TYPEWRITER op één regel kon typen. Men hoopte dat verkopers aan de deur dit dan zo vloeiend konden laten zien, dat mensen het apparaat sneller wilden kopen.
De nadelen van QWERTY
QWERTY voorkomt vooral dat je op een typemachine niet de hamertjes van verschillende letters tegen elkaar aan laat botsen. Hiermee is het niet speciaal ontworpen om zo snel mogelijk te kunnen typen. Daarbij komt dat per taal verschilt wat de ideale indeling is.
De voordelen van QWERTY
Mocht je ooit uit nostalgie of uit noodzaak op een typemachine aan de slag moeten, dan heb je alvast het voordeel dat je gewend bent aan de indeling. Ook is het QWERTY-toetsenbord (en varianten hierop) tegenwoordig zo bekend
Andere toetsenbordindelingen
Buiten QWERTY zijn er veel toetsenborden die een andere volgorde in letters hanteren, of die een compleet andere indeling volgen. Onder meer voor Chinees en Arabisch zijn er afwijkende toetsenborden. Hieronder vind je een kort overzicht van andere toetsenborden en varianten op QWERTY.
Alfabetisch
Onder meer de huistelefoon maakt gebruik van deze indeling. Er zijn ook diverse smartphones geweest die een uitvoering kenden in alfabetische volgorde. Deze zijn echter nooit heel populair geworden in het dagelijks gebruik.
AZERTY
Dit type toetsenbord wordt onder meer in België gebruikt. De volgorde van de letters is als volgt, per rij:
- A Z E R T Y U I O P
- Q S D F G H J K L M
- W X C V B N
Als je ooit eens gebruik hebt gemaakt van een toetsenbord van een Vlaming of Walloniër of als je wel eens in Frankrijk komt, herken je dit toetsenbord misschien wel. Als je blind kunt typen op een QWERTY-toetsenbord, zul je met het AZERTY-toetsenbord zo nu en dan wat typfoutjes maken en zal het typen langzamer gaan. Het is echter makkelijker omschakelen dan naar een compleet ander toetsenbord.
Waar je ook bent: de kans is het grootst op een QWERTY-toetsenbord. / Bron: Picography, Pixabay
QWERTZ
Dit type toetsenbord is ook een variant op QWERTY. De volgorde van de letters per rij is als volgt:
- Q W E R T Z U I O P Ü
- A S D F G H J K L Ö Ä
- Y X C V B N M
Het QWERTZ-toetsenbord wordt voornamelijk gebruikt in Duitsland, Oostenrijk en Tsjechië. Zelfs binnen die gebieden bestaan er overigens varianten op deze variant.
Algemene varianten
Veel toetsenborden zijn per land verschillend, ook al hanteren ze de QWERTY-indeling. Er zijn bijvoorbeeld per land andere speciale leestekens of sneltoetsen beschikbaar.
Er bestaat een aparte Nederlandse variant van de qwerty-indeling, met onder andere een toets voor de 'IJ'. Dit is nooit een heel succesvol toetsenbord geworden.
De ideale indeling van een toetsenbord
Wat de ideale indeling is van een toetsenbord zal iedereen anders vinden. Dit hangt namelijk met een aantal factoren samen. Typ je bijvoorbeeld alleen in het Nederlands of gebruik je ook vaak de Engelse taal? In beide talen zijn er bepaalde letters die je vaak of juist minder vaak gebruikt. Idealiter zouden letters die je vaak gebruikt op één regel of in elk geval vlak bij elkaar moeten zitten.
De meeste toetsenborden volgen de QWERTY-indeling. / Bron: Fill, Pixabay
Wel zijn er een paar eigenschappen van een ideaal toetsenbord:
- Het liefst moeten je vingers zo min mogelijk uit elkaar gaan om de verschillende toetsen in te drukken.
- Je moet makkelijk kunnen typen; het moet snel genoeg gaan.
Vanwege de laatstgenoemde reden is het voor veel mensen al te laat om op een ander, logischer toetsenbord te leren typen. Je bent zo gewend aan het typen op een QWERTY- of misschien wel op een AZERTY-toetsenbord, dat het erg veel tijd kost om jezelf de volgorde af te leren en een nieuwe indeling te volgen. Daarbij loop je tegen meer praktische problemen aan: je moet altijd je eigen toetsenbord meenemen. Heb je namelijk een afwijkend toetsenbord, dan zul je niet gewend zijn aan de toetsenborden die overal worden gebruikt. Ook op je smartphone kun je niet altijd van indeling wisselen. Hiermee is de QWERTY-indeling tot op de dag van vandaag de meestgebruikte indeling en, juist omdat het zoveel gebruikt wordt en is geïntegreerd, ook voor de meeste mensen de beste en meest logische indeling van het toetsenbord.
